زایمان یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین اتفاقات زندگی یک زن و از بااهمیت‌ترین خدمات نظام بهداشتی درمانی در کلیه جوامع است که باید به شکلی مناسب، کم‌هزینه و همراه با حداقل عوارض جسمی و روانی ارائه شود. سزارین نیز به‌عنوان یکی از روش‌های زایمان، از این قاعده مستثنا نیست. سزارین یکی از متداول‌ترین روش‌های جراحی ماژور است که می‌تواند مادر و نوزاد را نجات دهد. این عمل در دو صورت انجام می‌شود. اول، انجام عمل سزارین انتخابی که توسط زن و متخصص زنان و زایمان قبل از شروع زایمان برنامه‌ریزی‌شده است و دوم، سزارین اورژانسی که به دلایلی ایجاد می‌شود که به‌طور ناگهانی در زایمان به وجود می‌آیند مانند جفت سرراهی، جدا شدن زودرس جفت و دیسترس جنینی.
سازمان جهانی بهداشت، به گفته محققان از سال ۱۹۸۵ میلادی از عموم کشورهای جهان خواسته است که میزان سزارین در هر منطقه از جهان را زیر ۱۰ تا ۱۵ درصد نگه دارند. بااین‌وجود در دهه‌های گذشته، عمل جراحی حساس فوق تقریباً در همه‌جا بیش‌ازحد مورد استفاده قرار گرفته و به یک پدیده همه‌گیر تبدیل شده است. بر این اساس تقریباً یک‌سوم زنان در سراسر جهان اکنون توسط سزارین زایمان می‌کنند. دلایلی که در این افزایش مؤثر بوده‌اند، عبارتند از حاملگی‌های متعدد، افزایش عوارض بارداری، سزارین‌های قبلی، بارداری دوقلو، عدم پیشرفت در زایمان و افزایش میزان القای زایمان. این در حالی است که سزارین نیز مانند سایر روش‌های جراحی، زنان و نوزادان آن‌ها را در معرض خطرات سلامتی کوتاه‌مدت و همچنین بلندمدت قرار می‌دهد.
در این رابطه، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی همدان اقدام به انجام پژوهشی کرده‌اند که در آن عوامل خطر تهدیدکننده سلامت مادر و نوزاد در جراحی سزارین مورد تبیین واقع شده‌اند.
این تحقیق با مشارکت افراد مختلف درگیر در انجام سزارین در بیمارستان فاطمیه شهر همدان انجام گرفته است و ابزار اصلی آن برای جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه علمی موسوم به «نیمه‌ساختار یافته» بوده است.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که عوامل زمینه‌ای، عوامل محیطی و عوامل انسانی مختلف می‌توانند عوارضی را در طول سزارین رقم بزنند، لذا حائز اهمیت است که با در نظر گرفتن این نتایج و به کار بردن راهبردهای مدیریتی و پیشگیری‌کننده، اثرات منفی عوامل فوق شناسایی‌شده و حذف شوند تا مادر و کودک یک جراحی ایمن را تجربه کنند.
در این خصوص، بهزاد ایمنی، استادیار و پژوهشگر گروه اتاق عمل دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان و همکارش می‌گویند: «در این مطالعه، ۳ طبقه و ۸ زیرطبقه شناسایی شدند که شامل عوامل زمینه‌ای (بارداری پرخطر، جنین غیرطبیعی، فاکتور زمینه‌ای خطرزا)، عوامل محیطی (تجهیزات پزشکی نامطلوب، الکتروسرجری غیرایمن، بار کاری زیاد) و عوامل انسانی (کمبود مهارت تیم پزشکی، خطای فردی تیم پزشکی) هستند».
آن‌ها افزوده‌اند: «طبق این نتایج، دست‌اندرکاران باید پیش از دست زدن به عمل، عوامل زمینه‌ای، محیطی و انسانی را بررسی کنند. با استفاده از نتایج این مطالعه که به‌صورت میدانی عوامل خطر را شناسایی کرده است، اتاق عمل‌های جراحی زنان و زایمان می‌توانند در سازمان خود با به کار بردن استراتژی‌های پیشگیرانه، مادر و نوزاد را به‌طور جدی از خطرات مربوطه به دور نگه دارند».
این یافته‌های علمی پژوهشی که در افزایش آگاهی متقاضیان سزارین نقشی ویژه دارند، در «مجله علمی پژوهان» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی همدان منتشر شده‌اند.
46
ایسنا نوشت: پژوهشگران کشورمان در یک کار پژوهشی، ابعاد مختلف خطرآفرین عمل جراحی سزارین را بررسی کرده و لزوم توجه به کاهش بار خطرات فوق را مورد تأکید قرار داده‌اند.
