چطور فیروزه‌های ایرانی به جواهرات سلطنتی اروپا رسیدند؟
نگار علی- در عملیاتی که تنها بین چهار تا هفت دقیقه به طول انجامید، سارقان با استفاده از یک بالابر مکانیکی نصب شده بر روی کامیون و ابزارهای برقی، از پنجره‌ای نفوذ کرده و دو ویترین مشخص را هدف قرار دادند.۳ اگرچه در ابتدا نُه قطعه ربوده شد، اما تاج امپراتریس اوژنی در حین فرار سارقان بر زمین افتاد و بعداً در حالی که آسیب دیده بود، پیدا شد.
این خبر بر یکی از شاهکارهای بازنگشته تمرکز دارد. این سرقت صرفاً یک ضرر مالی هنگفت نیست، بلکه به منزله پاک شدن اسنادی ملموس از تاریخ فرانسه است. این جواهرات ابزارهای قدرت سیاسی، نمادهای جاه‌طلبی دودمانی و اوج هنر جواهرسازی پاریسی در قرن نوزدهم بودند. تحلیل آن‌ها، جزر و مدهای تاریخ فرانسه از امپراتوری اول تا امپراتوری دوم و سلطنت ژوئیه را آشکار می‌سازد. این گزارش با بررسی دقیق هر قطعه، اهمیت تاریخی، ترکیب مادی و ارزش غیرقابل جایگزین آن‌ها را به عنوان اشیائی از تاریخ فرانسه روشن می‌کند.
نیم‌ست زمرد امپراتریس ماری-لوئیز: دودمانی ساخته شده از جواهرات
این نیم‌ست بیش از آنکه یک هدیه عروسی باشد، یک بیانیه سیاسی از سوی ناپلئون اول به همسر دومش، ماری-لوئیز اتریشی، در سال ۱۸۱۰ بود. انتخاب زمرد، که نماد امید و تجدید حیات است، پیامی حساب‌شده درباره مشروعیت و آینده دودمان جدید بناپارت بود.
این سفارش به جواهرساز برتر امپراتوری، اتین نیتو و پسران، داده شد که نشان از اهمیت استراتژیک این مجموعه در چشم امپراتور داشت. ناپلئون با سفارش چنین مجموعه باشکوهی برای عروس خود که یک آرشیدوشس اتریشی بود، از جواهرات عالی به عنوان ابزاری برای نمایش قدرت، ثروت و ثبات امپراتوری استفاده می‌کرد تا با سلطنت‌های کهن اروپا رقابت کرده و از آن‌ها پیشی گیرد.
سرقت این قطعات، سندی اولیه از این دولتمردی ناپلئونی را از تاریخ حذف می‌کند.
گردنبند زمرد و الماس (OA ۱۲۱۵۵)
این گردنبند از ۳۲ زمرد و در مجموع ۱,۱۳۸ الماس (۸۷۴ الماس با تراش برلیان و ۲۶۴ الماس با تراش رز) تشکیل شده است. طراحی آن شامل ده زمرد بزرگ، به طور متناوب بیضی و لوزی شکل است که هر یک با الماس احاطه شده‌اند. این زمردها توسط نقوش نخل (palmette)، که هر کدام یک زمرد گرد کوچک را در خود جای داده‌اند، به هم متصل می‌شوند. از هر یک از ده سنگ اصلی، یک قطره زمرد گلابی شکل آویزان است.زمرد بیضی شکل مرکزی ۱۳.۷۵ قیراط وزن دارد.زمردها دارای شفافیت استثنایی هستند و به احتمال زیاد منشأ کلمبیایی دارند که ارزشمندترین منبع برای این سنگ قیمتی محسوب می‌شود.
پس از سقوط ناپلئون، ماری-لوئیز جواهرات شخصی خود را حفظ کرد.او این نیم‌ست را برای بستگان هابسبورگ خود به ارث گذاشت. سرانجام این مجموعه توسط نوادگان او در سال ۱۹۵۳ به جواهرفروشی ون کلیف و آرپلز (Van Cleef & Arpels) فروخته شد. گردنبند و گوشواره‌ها که در حالت اصلی خود حفظ شده بودند، در سال ۲۰۰۴ توسط موزه لوور با حمایت صندوق میراث و انجمن دوستان لوور خریداری شدند.
گردنبند زمرد و الماس (OA ۱۲۱۵۵)گوشواره‌های زمرد و الماس همسان (OA ۱۲۱۵۶)
هر گوشواره دارای یک زمرد بزرگ در مرکز است که با الماس‌های برلیان احاطه شده و از نظر طراحی و کیفیت مواد با گردنبند کاملاً مطابقت دارد. این گوشواره‌ها جزء جدایی‌ناپذیر نیم‌ست بودند و برای ایجاد اثری هماهنگ و بسیار مجلل هنگام استفاده همزمان با گردنبند و نیم‌تاج طراحی شده بودند.
سرنوشت دیگر اجزای نیم‌ست: مطالعه‌ای در پراکندگی
سرگذشت نیم‌تاج و شانه این مجموعه، موضوعی حیاتی را نشان می‌دهد: جواهرات سلطنتی تغییرناپذیر نیستند. ضرورت‌های اقتصادی، تغییر مد و منافع تجاری اغلب منجر به جداسازی اجزای آن‌ها می‌شود. نیم‌ست اصلی شامل یک نیم‌تاج باشکوه بود. پس از خرید آن توسط ون کلیف و آرپلز، زمردهای کلمبیایی اصلی بین سال‌های ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۶ از آن جدا شده و به صورت جداگانه در جواهرات مدرن فروخته شدند.
یک آگهی تبلیغاتی در سال ۱۹۵۵ حتی به خریداران وعده می‌داد: «یک زمرد برای شما از نیم‌تاج تاریخی ناپلئونی». قاب اصلی بعداً با ۷۹ فیروزه ایرانی تزئین و توسط مارجوری مری‌ودر پست خریداری شد که او آن را در سال ۱۹۷۱ به موسسه اسمیتسونین اهدا کرد و امروز در آنجا نگهداری می‌شود.
قاب اصلی با ۷۹ فیروزه ایرانیشانه اصلی این نیم‌ست نیز به طور کامل از هم جدا و دگرگون شد و اجزای آن احتمالاً فروخته شده و شکل تاریخی آن برای همیشه از بین رفته است. تصمیم ون کلیف و آرپلز برای از هم پاشیدن نیم‌تاج به منظور فروش تجاری، تنش بین حفظ تاریخ و ارزش بازار را برجسته می‌کند. گردنبند و گوشواره‌های به سرقت رفته، بازماندگان نادری بودند که این سرنوشت را تجربه نکرده بودند و این امر فقدان آن‌ها را غم‌انگیزتر می‌کند.
۲۲۷۲۲۷
در تاریخ ۱۹ اکتبر ۲۰۲۵، گالری آپولون (Galerie d'Apollon) در موزه لوور، یکی از باشکوه‌ترین فضاهای میراث فرهنگی جهان، صحنه یک سرقت جسورانه و بسیار حرفه‌ای در روز روشن شد.
نظرات